Jaki kompas wybrać? - rodzaje i sposób działania

Nawigacja z użyciem kompasu i mapy to ważna umiejętność zwiększająca bezpieczeństwo przemieszczania się po nieznanym terytorium. Kompas jest niezawodnym przyrządem nawigacyjnym umożliwiającym wyznaczanie trasy i pomagającym w korzystaniu z mapy. Jego atutem jest fakt, że nie wymaga zasilania, więc może posłużyć w każdych warunkach. Z tego poradnika dowiesz się: jaki kompas wybrać, na czym polega jego działanie i jak używać go w terenie.

Jak działa kompas?

Kompas to urządzenie, które umożliwia wyznaczenie trasy do zaplanowanego celu. Przyrząd ten pozwala na określenie kierunków świata (północ, południe, wschód, zachód), które wyznacza się za pomocą igły magnetycznej. Igła ta ma dwa bieguny: północny i południowy. Jej swobodne umieszczenie w obudowie w kształcie cylindra pozwala na kręcenie się dookoła i obrócenie się w taki sposób, by jednym końcem zawsze wskazywała północ, a drugim południe. Najczęściej końce igły pomalowane są na biało-czerwono, gdzie czerwona strona wyznacza kierunek północy.

Aby zniwelować drgania igły, pustą przestrzeń w obudowie wypełnia się płynem na bazie alkoholu, który nadaje jej także większą stabilność i precyzję pomiaru. Całość zakryta jest szkiełkiem. W kapsule oprócz igły umieszczona jest również tarcza z oznaczeniami kierunków i podziałką stopniową. Kierunki świata są określone za pomocą symboli międzynarodowych:

• N – północ,
• S – południe,
• E – wschód,
• W – zachód.

Cylinder może być umieszczony na płytce wyposażonej np. w: linijkę, lupę oraz podziałkę z popularnymi skalami map. Kompasy tego typu są powszechnie nazywane kompasami mapowymi. Poza płytką, urządzenie może być również zamknięte w obudowie wykonanej z tworzywa sztucznego lub stopów metali, takich jak aluminium.

Rodzaje kompasów

Istnieje wiele rodzajów kompasów, w których stosuje się zróżnicowane metody i technologie do określania kierunku. Choć najbardziej tradycyjnym i typowym kompasem jest kompas magnetyczny, którego budowa omówiona została powyżej, to szeroki wachlarz dostępnych na rynku produktów wymaga doprecyzowania. Poza tradycyjnymi kompasami magnetycznymi istnieją również nowoczesne kompasy cyfrowe, które wykorzystują dane z satelitów i mogą być zsynchronizowane z nawigacją GPS. Na rynku są także inne rodzaje kompasów, takie jak: kompasy geodezyjne, kompasy geologiczne, kompasy słoneczne czy żyrokompasy.

Rodzaje kompasów ze względu na budowę

Jednym z podstawowych podziałów kompasów ze względu na ich budowę jest podział na kompasy płytkowe i pudełkowe. Oba rodzaje mają swoje zalety i są szeroko stosowane w różnych dziedzinach.

Kompas płytkowy to taki, którego kapsuła jest umieszczona na płytce wykonanej z tworzywa sztucznego. Na tej płytce znajdują się także różne przydatne narzędzia, takie jak: podziałki ze skalami, lupa oraz obrotowa podziałka z stopniami, nazywana limbusem. Dodatkowo kompas ten może być zawieszony na szyi za pomocą sznurka. Wykorzystanie przezroczystego tworzywa do wykonania płytki ułatwia korzystanie z mapy, umożliwiając jednoczesne odczytywanie wskazań kompasu i orientację na mapie.

Kompas pudełkowy, tak jak busola, ma kapsułę umieszczoną w zamykanym pudełku wykonanym z tworzywa lub z metalu. Pudełko jest kluczowym elementem tego rodzaju kompasu. Jedną z zalet takiego modelu jest możliwość umieszczenia dodatkowych elementów, takich jak lusterko czy przyrządy celownicze, wewnątrz pudełka. Dzięki takiej konstrukcji użytkownik może łatwiej prowadzić marsz w określonym azymucie, korzystając z dodatkowych narzędzi wbudowanych w pudełko kompasu.

Kompas a busola - czym się różnią?

Terminy “kompas” i “busola” czasami są używane zamiennie, a są to w rzeczywistości dwa różne urządzenia, które, choć mają podobne zadanie, różnią się od siebie konstrukcją. Busola jest urządzeniem o zamkniętej budowie, co zapobiega powstaniu uszkodzeń mechanicznych. Ma więcej funkcji niż zwykły kompas. Dzięki niej nie tylko wytyczysz kierunki świata, lecz także określisz kąty kierunkowe, nawet w bardzo wymagających warunkach.

Budowa busoli jest również bardziej złożona. Oprócz igły magnetycznej, jak w przypadku kompasu, znajdują się tam przyrządy celownicze (muszka, szczerbinka). Dzięki nim możesz wyznaczyć dokładny kierunek do odległego punktu na horyzoncie. Znacznie ułatwi to marsz na azymut, a także pozwoli narysować przebieg trasy.

Jaki kompas wybrać?

Wybór odpowiedniego kompasu zależy głównie od indywidualnych potrzeb i celów. Kompasy znajdują zastosowanie w różnych aktywnościach, takich jak: turystyka, survival, biegi przełajowe czy żeglarstwo. Wybór powinna także determinować precyzja, jakiej oczekujesz od kompasu.

Kompas do sportowych aktywności

Jeśli jesteś aktywnym biegaczem i biegi na orientację to główny cel używania przez Ciebie kompasu, to kluczowa będzie szybkość reakcji na zmianę kierunku. Dodatkowo montaż na kciuki, obudowa z mocnego plastiku czy dobrze widoczna, szeroka igła - będą dodatkowymi atutami. W modelach tego typu podziałka jest jedynie pobieżna i służy do poglądowych i szybkich pomiarów.

Kompas turystyczny na wyprawy

Kompas turystyczny przyda się podczas wędrówek na szlaku oraz w czasie bardziej wymagających ekspedycji. Na prostych trasach, kiedy kompas ma służyć do upewnienia się na skrzyżowaniach czy punktach orientacyjnych, warto postawić na proste i łatwe w obsłudze modele kompasów płytkowych lub pudełkowych zawieszanych na szyi. Będzie to rozwiązanie skuteczne i wygodne, które doprowadzi Cię do celu, a zarazem nie utrudni wyprawy obsługą skomplikowanego technicznie sprzętu.

Nie zawsze jednak prosty kompas będzie wystarczający. W bardziej wymagających wyprawach górskich lub podczas poszukiwania konkretnego punktu potrzebujesz większej precyzji. Ważne jest wówczas, aby wybrać model o maksymalnej dokładności podziałki, co pozwoli lepiej kontrolować trasę. Jeśli podczas swoich ekspedycji dużo pracujesz z mapą, sprawdzasz odległości i chcesz precyzyjnie kontrolować dalekie odcinki trasy na mapie, kompas z przezroczystą płytką (mapowy) będzie najskuteczniejszy. Sprawdzi się świetnie w górach czy na leśnych szlakach.

Kompas wojskowy

Ten typ kompasów jest przeznaczony głównie na potrzeby armii. Kompasy wojskowe muszą być solidnie wykonane i odporne na skrajne warunki atmosferyczne, zwłaszcza na wahania temperatur. Powinny być również precyzyjne w pomiarach. Dodatkowo kompasy wojskowe są z reguły wyposażone w elementy fluorescencyjne umożliwiające korzystanie z nich w nocy oraz podziałki UTM, które ułatwiają pracę z wojskowymi mapami.

Kompas żeglarski

Tego typu kompas jest przystosowany do instalacji na łodziach, żaglówkach, kajakach, motorówkach, jachtach i innych jednostkach pływających. Wyróżnia się przede wszystkim wytrzymałą kopułą, która jest odporna na wilgoć, przez co zapewnia ochronę kompasu w trudnych warunkach. Tarcze tych kompasów są czytelne i często mają podświetlenie, co ułatwia odczytywanie w różnych warunkach oświetleniowych na wodzie.

Jak zrobić kompas polowy?

Obecnie na rynku dostępnych jest wiele gotowych narzędzi i urządzeń do nawigacji. Jednak samodzielne wykonanie kompasu może być bardzo przydatną umiejętnością i ciekawym doświadczeniem. Chociaż może się wydawać, że jest to trudne wyzwanie, w rzeczywistości wszystko, czego potrzebujesz, to łatwo dostępne przedmioty.

Oto lista przedmiotów, których będziesz potrzebować:

• magnes,
• igła,
• kawałek kartki lub liść,
• naczynie,
• woda.

Instrukcja:

Krok 1: Wlej wodę do naczynia i umieść na jej powierzchni kawałek papieru lub liść tak, aby swobodnie pływał.

Krok 2: Następnie potrzyj igłę kilka razy o magnes.

Krok 3: Połóż igłę na pływającym obiekcie, a magnes odłóż na bok, aby nie zakłócał działania kompasu.

Krok 4: Igła powinna obrócić się, wskazując jednym końcem na północ, a drugim na południe.

Krok 5: Aby sprawdzić poprawność działania kompasu, przekręć igłę w dowolnym kierunku lub zamieszaj wodę. Jeśli igła powróci do swojego pierwotnego położenia, to znaczy, że kompas działa poprawnie.

Deklinacja magnetyczna - co to jest?

Deklinacja magnetyczna to kąt pomiędzy północą geograficzną a północą magnetyczną. Wartość tego kąta ulega zmianie w zależności od tego, w jakim miejscu się znajdujemy. Aby uniknąć błędów związanych z deklinacją, można skorzystać z narzędzi online, które pozwolą na sprawdzenie wartości deklinacji dla dowolnego miejsca na Ziemi. Alternatywnie, w terenie można określić deklinację, korzystając z poniższej instrukcji, kompasu i mapy.

Rozejrzyj się i odnajdź wzrokiem jakiś specyficzny, odległy punkt, np. szczyt góry. Weź kompas i wyznacz azymut na to miejsce. Następnie zorientuj mapę, odnajdź na niej swoją pozycję i wspomniany wyżej charakterystyczny punkt. Sprawdź azymut wynikający z mapy i porównaj go z azymutem z terenu.

Gdy deklinacja magnetyczna wskazuje na wschód od północy geograficznej (czyli igła kompasu jest przesunięta na zachód), do odczytu z kompasu dodaj wartość deklinacji, aby uzyskać prawdziwy kierunek geograficzny. W przypadku deklinacji na zachód od północy geograficznej (igła kompasu przesunięta na wschód), odejmij wartość deklinacji.

Jak posługiwać się kompasem?

Wiesz już, jaka jest budowa kompasu i jak działa. Jak to wykorzystać w praktyce? Jeśli korzystasz także z mapy, rozłóż ją na równej powierzchni. Kompas pomoże Ci zorientować mapę i określić kierunek północny. Połóż kompas na mapie i poczekaj na ustabilizowanie się igły. Następnie ułóż mapę tak, aby kierunek północny pokrył się z kompasem. Proste? Jasne, że tak!

Pamiętaj, że kierunek na kompasie odczytasz dzięki igle magnetycznej, dlatego nie korzystaj z urządzenia w pobliżu magnesów oraz linii energetycznych, które mogą zakłócić naturalne pole magnetyczne Ziemi i powodować przekłamania pomiaru.

Oferta kompasów w sklepie Militaria.pl

Jeśli potrzebujesz niezawodnego narzędzia nawigacyjnego do użytku w terenie, to kompas może być dla Ciebie dobrym wyborem. Sklep Militaria.pl oferuje szeroki wybór kompasów, które z pewnością przyciągną Twoją uwagę. W naszym asortymencie znajdziesz kompasy metalowe, wyposażone w podświetlenie, a także modele z przezroczystymi obudowami i wiele innych wariantów. Wiele dostępnych kompasów ma dodatkowe funkcje, takie jak lusterko czy przyrządy celownicze, które znacznie ułatwiają orientację i prowadzenie marszu wzdłuż określonego azymutu. Oferowane kompasy charakteryzują się solidną obudową, co sprawia, że są odporne na uszkodzenia.

Jeśli jesteś miłośnikiem militariów lub potrzebujesz precyzyjnego narzędzia nawigacyjnego do wykorzystania w różnych sytuacjach, kompasy oferowane przez sklep Militaria.pl z pewnością zaspokoją Twoje potrzeby. Bogaty wybór modeli i ich dodatkowe funkcje sprawiają, że są one popularne zarówno wśród entuzjastów militariów, jak i osób, które potrzebują niezawodnego narzędzia do precyzyjnej nawigacji w terenie.